هدف و وظایف کانون پیشگیری از دیابت

مقدمه

سلامت در اساسنامه سازمان جهانی بهداشت چنین تعریف شده است:

حالتی از رفاه جسمی، روانی و اجتماعی است و تنها به عنوان  عدم وجود بیماری، معلولیت و یا زمین گیری نیست. (منشور اتاوا برای ارتقای سلامت 1986)

سلامت منبعی است که به مردم امکان می دهد تا به صورت فردی و اجتماعی، زندگی مولدی داشته باشند. در تحقق امر سلامتی جامعه، شرایط اجتماعی – اقتصادی با شیوه های زندگی و سلامت روابط جدا نشدنی دارند.

ارتقای سلامت، عبارت است از فرآیند توانمندسازی مردم جهت افزایش کنترل بر سلامت و بهبود سلامت فرد. (منشور اتاوا 1986)

امام جعفر صادق (ع):

راس کُلِ الّداء المعده – سرمنشاء تمام بیماری ها معده انسان است.

هرودیکوس (هم عصر بقراط):

آدمیان وقتی بیمار می شوند که حرکت نکنند ولی غذای فراوان بخورند.

موضوع:

در چند سال اخیر اداره کل سلامت شهرداری تهران با نگاه سلامت محور در جامعه شهری تهران بزرگ به تأسیس خانه های سلامت و به دنبال آن با تعیین گروه های هدف به شکل خاص همانند گروه مادر و کودک، معلولان و سالمندان و نیز دایر نمودن کانونهایی  در جهت ارتقاء سلامت این اقشار خاص اقدام نموده است. اخیراً نیز طرح غربال گری بيماري دیابت، که یکی از معضلات اساسی قرن معاصر در جوامع متمدن و شهری است و عوارض متعدد و نیز غیر قابل جبرانی برای جوامع انسانی به دنبال دارد، توسط اداره کل سلامت شهرداری تهرا  اجرا شد.

معضل دیابت در کشور ما هر روز پیچیده تر می شود و افزایش بیماران مبتلا به دیابت و کثرت افرادی که آمادگی ابتلا را دارند لزوم یک بررسی کلی و انجام یک آمارگیری صحیح و با دقت، جهت تعیین دقیق تعداد بیماران مبتلا به دیابت نوع اول، نوع دوم و دیابت دوران حاملگی و مستعدان ابتلا به دیابت را در معرض یک ضرورت اجتماعی قرار می دهد. آمار ابتلا به دیابت در کشور ما حدود 7% می باشد. بنابراین در سال 1389 شمار مبتلایان بالغ بر 5 میلیون نفر می باشد.

به نظر می رسد تنها راه شناسایی دقیق بیماران و برنامه ریزی جهت پیشگیری و درمان دیابت نوع اول یا دوم و افراد مستعد یا پیش دیابت و دیابت دوران حاملگی توسط آموزش جامعه نگر و تشویق مردم به خصوص بیماران دیابتی و خانواده آنها جهت شرکت در این امر مهم، می باشد و بدون همکاری مردم هیچکدام از طرح های مربوط به دیابت به مرحله عمل و نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

بنا بر همین ضرورت اداره کل سلامت شهرداری تهران اقدام به راه اندازی کانون دیابت  محله در سطح مناطق
 22 گانه شهرداری تهران نموده است.

تعاریف:

کانون: مؤسسه ای است غیر دولتی، غیر تجاری، غیر سیاسی و غیر انتفاعی که در چارچوب اهداف، اساسنامه و رعایت قوانین و مقررات موضوعه کشور جمهوری اسلامی ایران برای مدت نامحدود فعالیت می کند.( که دراین اساسنامه منظور از کانون، کانون دیابت محله می­باشد.)

دیابت یا بیماری قند: بيماري ديابت یا بیماری قند، بيماري مزمني است كه در نتيجة اختلال در توليد و عملكرد انسولين در بدن به وجود مي‌آيد. انسولين هورموني است كه در لوزالمعده توليد مي‌شود و سلول‌ها را قادر مي‌سازد كه گلوكز را از خون گرفته و براي توليد انرژي استفاده كنند. (قند خون را کاهش می دهد) لوزالمعدة فرد مبتلا به ديابت، انسولين مورد نياز بدن را توليد نمي‌كند (ديابت نوع 1) و يا انسولين كارايي لازم را در بدن اين افراد ندارد (ديابت نوع 2) .

تشخیص بیماری

سازمان جهانی بهداشت، فردی که شرط ذیل را دارا باشد دیابتی می داند:

1-    قند پلاسمای ناشتا بیشتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر در دو نوبت داشته باشد.

2-    قند پلاسمای  دو ساعت پس از میلِ 75 گرم قند بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر داشته باشد.

تبصره 1: کلیه تشخیص ها در خصوص دیابت و عوارض آن مطابق با کتب معتبر پزشکی روز قابل تغییر و تفسیر می باشد.

اهداف و سیاست های تشکیل کانون دیابت محله

1-    آموزش همگانی، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی جامعه در خصوص بیماری دیابت و عوارض آن (با اولویت پیشگیری)

2-    آموزش افراد دیابتی و خانواده آنان  جهت حفظ و ارتقاء سطح سلامت و کیفیت زندگی مبتلایان به دیابت

3-    شناسایی نیازهای افراد دیابتی از یک طرف و بسترسازی مناسب جهت جلب مشارکت نهادها و سازمان های دولتی، عمومی و مردمی (NGO) و بین المللی در رفع این نیازها

وظایف و مأموریت کانون های دیابت محله

1-    تشکیل بانک اطلاعاتی از مبتلایان دیابت محله (تعداد اعضاء، مشخصات فردی و نوع بیماری و درمان های متداول و عوارض و ...)

2-    عضوگیری و ثبت نام از بیماران دیابتی درجهت مشارکت در فعالیت های کانون محله

3-    جلب مشارکت بیماران دیابتی در زمینه های مختلف آموزشی، اجتماعی، فرهنگی و تفریحی

4-    برنامه ریزی به منظور ارائه خدمات آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و درمانی به بیماران دیابتی

5-    ایجاد انگیزش و جلب حمایت سیاستگذاران، دانشگاه های علوم پزشکی و بیمه های درمانی، شرکت های دارویی (درمقیاس محلی)، پزشکان و پرستاران و ساير ذينفعان محلي در خصوص ارائه خدمات مناسب به بیماران دیابتی (با نگرش کاهش عوارض بیماری و بهبود فرایند کنترل و مدیریت بیماری دیابت)

6-     تشکیل جلسات منظم ادواری با اعضای کانون و ارائه گزارش ماهانه به خانه سلامت محله و اداره سلامت منطقه

7-    ارتباط مؤثر و تنگاتنگ با باشگاه چاقی در جهت بهبود کیفیت تغذیه بیماران و کنترل وزن اعضای کانون

8-    تهیه و توزیع اقلام آموزشی از قبیل عکس، پوستر، تراکت، تقویم، پمفلت، بروشور، فیلم،CD، کتاب، کتابچه و ... .

9-    ايجاد ارتباطات موثر و مفيد با ساير كانونها خصوصاً‌ كانون پزشكان جهت پيشبرد برنامه هاي كانون ديابت

تبصره 2: کانون هیچ گونه مسئولیتی نسبت به اعضاء کانون، در قبال درمان و عوارض آن ندارد.

شرایط عضویت در كانون:

1.      کلیه بیماران دیابتی نوع یک و دو و سایر انواع و یا مبتلایان به دیابت پنهان

2.      افرادي كه در خانواده خود فرد مبتلا به ديابت دارند و داوطلب همكاري در كنترل و مديريت بيماري ايشان هستند ( نماينده به جاي عضو)

تبصره 3: نماينده كسي است كه به جاي فرد ديابتي که به دليل سن كم يا از كار افتادگي و كهولت قادر به حضور در كانون نمي باشد.

3.      فرد ديابتي ساكن محله باشد.

ارکان کانون:

1.      هيات امناء : برنامه ريزي تصميم گيري ها و امور اجرايي كانون به عهده هيأت امناء مي باشد. اعضاء اصلی هيات امناء 7 نفر شامل رئيس(دبیر کانون) ،‌ نايب رئيس، منشي و چهار نفر اعضاء مي باشد ( ضمناً‌ 2 دونفر عضو علي البدل نيز انتخاب مي شوند) .

براي تشكيل جلسات هيات امناء حضور بيش از نصف اعضاء لازم است. تصميمات هیات امناء بايد با اكثريت آراء يا حاضرين اتخاد گردد و توالي و تعداد جلسات نيز بر اساس نظر هيات امناء تعيين مي شود.

2. مجمع عمومی:

مجمع عمومي كانون ديابت محله به منظور تعیین هيات امناء سالي يكبار تشكيل جلسه مي دهد و به صورت دموكراتيك هيات امناء را انتخاب مي كند. مجمع عمومي جهت تشكيل حداقل بايد 25 نفر عضو داشته باشد.

مجمع كانون ديابت محله در محل كانون يا خانه سلامت و يا محل مورد توافق با دعوت قبلي اعضاء برگزار 
مي شود. حضور نصف بعلاوه يك نفر از اعضاي كانون براي رسميت مجمع عمومي الزامي است .

هيأت رئيسه مجمع عمومي مركب از رئيس ، يك منشي و دو ناظر در زمان برگزاری اولین جلسه با نظر حاضرین انتخاب می­شوند. در جلسات بعدي ، رياست مجمع با رئيس هيات امناء خواهد بود،  ‌مگر در مواقعي كه انتخاب يا عزل احدي از اعضاء هيات امناء يا كليه آنها جزء دستور جلسه مجمع باشد. كه در اين صورت اعضاي هيات رئيسه مجمع از بين اعضاء حاضر با اكثريت نسبي انتخاب خواهد شد.

حداقل سن جهت شركت در مجمع عمومي و عضويت در هيات امناء 18 سال تمام مي باشد.

تبصره 4 : نمایندگان اعضاء با تکمیل فرم مربوطه می­توانند فقط در مجمع شرکت و صاحب رأی باشند و حق عضویت در هیأت امناء را ندارند.

وظايف شهرداري در قبال كانون

الف ـ وظایف خانه سلامت محله

1.      هماهنگی و تعامل سازنده در جهت نیل به اهداف، مصوبات و برنامه های کانون دیابت محله

2.      نظارت، پشتیبانی و حمایت در جهت تخصیص فضاها و امکانات لازم جهت برنامه ریزی و آموزش

3.      شركت مدير خانه سلامت در جلسات مجمع عمومي کانون

4.      تبلیغات و اطلاع­رسانی محلی جهت عضویت در کانون

5.      تکمیل فرمهای شماره 1و 2 مربوط به کانون دیابت و ارسال به منطقه

6.      تهیه گزارش از فعالیت کانون و ارسال به اداره سلامت منطقه

ب ـ وظايف اداره سلامت  منطقه

1. انجام تبليغات و اطلاع رساني جهت عضويت در كانون در سطح منطقه

2. نظارت بر حسن اجراي کلیه فعالیتهای کانون و کارگروه­های زیر مجموعه آن

3. همكاري در اختیار گذاشتن فضا و اجراي برنامه هايي كه توسط كانون تعريف شده از قبيل فعاليت هاي آموزشي، فرهنگي، اجتماعي، تفريحي

4. تهيه، جمع­بندی و ارسال گزارش  فصلی فعاليت كانون هاي محلات به اداره كل سلامت شهرداري تهران.

5. تکمیل فرم شماره 3 کانون دیابت محلات و ارسال به اداره کل سلامت

6.همکاری در جهت انتخاب دبیر دبیران کانون های دیابت  محلات منطقه

ج ـ وظايف اداره كل سلامت شهرداري تهران:

1.      ایجاد ارتباطات مؤثر و سازنده بین بخشی و فرابخشی و برگزاری طرح های عمومی و فراگیر در سطح مناطق 22 گانه شهرداری تهران در جهت تحقق اهداف کانون های دیابت محله

2.      تدوين دستور العمل هاي لازم و ارائه پيشنهاد هاي اجرايي براي توانمندسازي اعضای كانون.

3.      نظارت کلی بر انجام فرایند و هماهنگ نمودن کانون های محلات و مناطق با متوليان سلامت.

4.      تشكيل هيات علمي مركب از افراد فرهيخته و با تجربه به منظور حمايت علمي و آموزشي از كانونهاي ديابت محله .

5.      همکاری در جهت انتخاب دبیر دبیران کانون های دیابت محلات شهر تهران